Demony słowiańskie

Demony odpowiedzialne za domowe obejście:

Bannik – dbał o łaźnię, by w niej było czysto i schludnie. I nie brakowało niczego. Ni witek brzozowych, ni drewna na opał, ni kamieni na palenisku.

Domowik – skrzat domowy o jowialnym i dobrotliwym wyglądzie. Lubiany przez wszystkich, gdyż nie czynił nikomu krzywdy, a dbał o spokój, który miłował nade wszystko.

Kikimora – żona poprzednika. Nie miała łatwego charakteru, co przyprawiało o ból głowy jej męża i niepokoiło domowników.

Kłobuk – kleptoman. Swoje obowiązki pojmował opacznie. Skutecznie dbał o pomnażanie domowego dobytku. Często kradł coś u sąsiadów.

Demony z lasu:

Leszy i Dobrochoczy – opiekunowie lasu. Bez nich ostoja zwierzyny i drzewostan byłby zagrożony. Szyszko miał szczęście, że ich nie spotkał.

Leszy, dochrochoczy lub borowy, zależnie od podań.

Baba Jaga – dawniej bardzo ważna postać w randze bogini. Została zdegradowana do stopnia leśnego kidnapera.

Wilkołak – stwór zmieniający się z człowieka w wilka o dziwnej budowie. Pod wpływem pełni księżyca ujawniała się jego porywcza natura.

Demony widywane w polu:

Południca – spotykana w polu przez odpoczywających po pracy kosiarzy. Lepiej jej było nie spotkać.

Południca

Licho – snuło się po okolicy i szkodziło ludziom.

Demony powietrzne:

Płanetnik – wszystkie kaprysy pogody były jego dziełem.

Raróg – towarzysz boga Swaroga.

Latawiec i Latawica – demon w dwóch odmianach. To dość demokratyczne podejście. Może dlatego, że chodziło o sprawy płci i seksu.

Demony żywiące się krwią i przyczyny krwotoku:

Strzyga, Strzygoń – pod postacią puszczyka (stad jej nazwa) lub kobiety, która ukrywała swe ptasie szpony przed widokiem gawiedzi, nocami ujeżdżała konie, cwałując na nich do wystąpienia piany na bokach zwierzęcia.

Zmora i nocnica – dusiła swe ofiary, siadając im na piersiach. Nierzadko powodując wzrost ciśnienia i krwotok z nosa.

Nocnica inaczej Zmora by Makota

Demony nadwodne i podwodne:

Utopiec – zagadkowy stwór o śliskiej i zielonej skórze

Rusałka/Brzeginia – piękność, która była powodem żarliwej i niespełnionej miłości zakończonej często zgonem.

Mamuna/Dziwożona – starucha żyjąca nad brzegiem zbiorników wody stojącej i rzekami, zamieszkiwała pieczary na stromych zboczach. Przedstawiano ją jako starą i szkaradną babę o obwisłych piersiach, których używała jako kijanek do prania.

Mit o babie Jagą zwanej

Mit, choć uległ znacznemu przekształceniu, do dziś jest popularny. Postać Baby Jagi popularna była już za czasów słowiańskich. Z jakichś powodów stała się bardzo popularna i jej sława trwa do dziś. Za czasów słowiańskich prawdopodobnie odpowiadała za inną sferę życia duchowego lub materialnego. Baba Jaga ma wiele odpowiedników swej postaci w innych kulturach. Wszystkie ościenne narody w Europie posiadają wiedźmę, staruchę, o różnych imionach, ale o podobnych przyzwyczajeniach i wyglądzie. Jej sława sięga, patrząc z naszej perspektywy, aż do Kirgistanu, co skłania do wniosków, że mit przywędrował z koczownikami z dalekiego kraju. Mowa oczywiście o krainie obfitości między Eufratem i Tygrysem. Z równin i gór Persji. U Niemców nazywa się Frau Holle; rumuńska Vijbaba; Węgrzy mają maszkarę o nazwie Bogorkań; Włosi mówią na jędzę Befana. W kierunku wschodnim, w Rosji i republikach dawnego ZSRR w starych mitach można też znaleźć staruchy o podobnym wyglądzie.

Dziś naukowcy starają się wskrzesić mit. Nie szukają dla Baby Jagi wyznawców, lecz próbują odtworzyć znaczenie postaci. Baba Jaga prawdopodobnie była zgoła inną postacią. Była boginią dojrzałą. I pod opieką miała leśne stworzenia. Pod względem użytkowym była postacią „wieloczynnościowa”. Oprócz władzy nad leśną menażerią mogła mieć w zakresie oficjalnych obowiązków opiekę nad młodymi pokoleniami i rytuał inicjacji. Stąd obecnie jej zamiłowanie do pożerania dzieci.

Transformacja chrystianizacyjna nie posłużyła Babie Jadze wizerunkowo. Być może z atrakcyjnej cieleśnie bogini przeistoczyła się w poczwarę. Pomarszczona starucha z nieatrakcyjnym ciałem. Garbata i w podartym ubiorze. Często chroma lub bez jednej nogi. Twór zgoła odpychający. Baba Jaga do dziś. Nie ma przyjaciół. Nikt nie chce się z nią kolegować. Na jedyne towarzystwo, na jakie może liczyć to diabli i wilcy. Posądza się ją o rzucanie czarów. Sprowadzanie chorób też jest jej sprawką.

Atrybutami Baby Jagi są przedmioty magiczne do gotowania mikstur. Kotły, flaszki, zioła i magiczne księgi. Nigdy nieodstępujący kot, wyleguje się na posłaniu przy ogniu. Baba Jaga ma też czarnego jak myśli skazańca kruka. Słynne są jej zdolności lotnicze. W różnych opowieściach Jędze latają, na czym popadnie. Najczęściej spotyka się jak przemyka po nocnym niebie na miotle. Potrafi też do lotów użyć pieca, kotła lub wrót do stodoły.

Baba Jaga rzadko bywała przedstawiana jako postać pozytywna, ale zdarzały się takie przypadki. W folklorze rosyjskim jest dobra baba, której, dla równowagi, towarzyszy stwór, zwykle nazywany smokiem.

W jej upadku w hierarchii upatruje się przyczyn nie tylko po stronie krzewicieli nowej wiary. Zawziętość, z jaką ją upodlono wskazuje na wielkie znaczenie postaci. Opozycja mogła się zawiązać dużo wcześniej. Przed nadejściem chrześcijaństwa. Stworzyć ją mogli kapłani promujący bóstwa z męskiej strony panteonu. Nie od dziś. Wiadomo, że w wielu dawnych kulturach istniał matriarchat jako podstawa organizacji plemiennej i społeczne. Kiedy małe grupki rosły i łączyły się w większe, dla wygody życia i możliwości ekspansji, również zbrojnej, do głosu poczęły dochodzić pierwiastki męskie. W sprawowaniu władzy i życiu religijnym.

Autor: EvelineaErato

Obecnie Baba Jaga mieszka w głębokim lesie, w chatce na kurzej stopce i porywa dzieci. Kidnaping i kanibalizm. Ohyda! Dwa tysiące lat starań i udało się zepsuć biedaczce wygląd i reputację.

Źródeł imienia szukać należy w słowach starosłowiańskich, które oznaczały coś złego, cierpienie. Rdzeń w słowie jędza -ęg tak właśnie jest tłumaczony.

Motyw Baby Jagi jest chętnie wykorzystywany w sztuce. Oprócz bajek dla dzieci, w których jest częstym gościem, teatr, film i poezja sięgają po tę barwna postać. Baba Jaga w książkach niestety jest ciągle staruchą o pomarszczonej skórze i skołtunionych włosach. Dawna bogini o niewiadomym wyglądzie zginęła na zawsze. A przecież mogłaby się stać motywem niejednej pięknej opowieści.

Wszystkie Baby Jagi regularnie, według podań ludowych, zlatywały się na Łysą Górę w Górach Świętokrzyskich. Tam o północy urządzały sobie sabaty i bawiły się do upadłego, folgując złym przyzwyczajeniom.

Źródło: https://blog.slowianskibestiariusz.pl/